स्वातंत्र्यानंतर प्रत्येक दशकात भारताला मिळाला एकतरी हिरो, जाणून घ्या प्रत्येकाबद्दल

मुंबई । 1947 मध्ये स्वातंत्र्य मिळण्यापूर्वी सुमारे 250 वर्षे ब्रिटीशांनी भारतावर राज्य केले. भारत ब्रिटीश राजवटीच्या तावडीतून बाहेर आला, दोन देशांमधील सर्व काही बदलले, पण जे बदलले नाही ते क्रिकेट होते. भारत स्वतंत्र होण्यापूर्वीच देशात क्रिकेट अस्तित्वात होते. बॅट आणि बॉलचा हा खेळ अजूनही प्रत्येक व्यक्तीच्या हृदयात महत्त्वपूर्ण आहे. ब्रिटीशांच्या गुलामगिरीत भारतात जन्मलेल्या महाराजा रणजितसिंगने इंग्लंडकडून क्रिकेट खेळायला सुरुवात केली.

क्रिकेट भारतात लोकप्रिय होण्यासाठी आणि लोकांच्या हृदयात स्थिर होण्यासाठी थोडा वेळ लागला. जेव्हा देशात क्रिकेटने आपली ओळख निर्माण करण्यास सुरवात केली तेव्हा देश हॉकीचा चाहता होता. भारताला पहिली कसोटी जिंकण्यास 20 वर्षे लागली. स्वातंत्र्यानंतरच्या पाच वर्षांनंतर इंग्लंडविरुद्ध 1952 मध्ये विजय हजारे यांच्या नेतृत्वात टीम इंडियाने इंग्लंड संघाला डाव आणि आठ धावांनी पराभूत केले. या सामन्यात विनू मांकडने 12 गडी बाद केले. भारताने प्रथमच पाच सामन्यांची मालिका 1-1 अशी बरोबरीत राखली होती.

जसजशी वर्षे गेली तसतसे क्रिकेट देशातील लोकांच्या नजरेत येऊ लागले. मन्सूर अली खान पतौडी, कपिल देव, बिशनसिंग बेदी, लाला अमरनाथ या दिग्गज खेळाडूंनी देशाच्या क्रिकेटला एक नवी ओळख दिली आणि भारतीय क्रिकेटला त्याच्या खेळापासून क्रांती घडवून आणली.

युवा टायगर पतौडीच्या नेतृत्वात भारतीय क्रिकेट संघाने 1968 मध्ये न्यूझीलंडचा पाच गडी राखून पराभव केला. न्यूझीलंडमधील हा भारताचा पहिला कसोटी विजय नव्हता तर पहिल्यांदाच भारताने परदेशी भूमीवर विजयाची चव चाखली. दोन वर्षांनंतर 1970-71 मध्ये भारत वेस्ट इंडिजच्या दौर्‍यावर गेला आणि पहिल्यांदाच भारतीय संघाने परदेशी भूमीवरची पहिली कसोटी मालिका जिंकली, जिथे भारतीय संघाने पाच कसोटी सामन्यांच्या मालिकेत 1-0 ने विंडीजचा पराभव केला.

विंडीज विरुद्धची ही मालिका देखील लक्षात ठेवण्यासारखी आहे. कारण सुनील गावसकरने विंडीजच्या खतरनाक गोलंदाजांचा सामना करत  मालिकेत 774 धावा केल्या होत्या. यानंतर, जागतिक क्रिकेटमधे भारत सर्वात वेगवान उदयोन्मुख देश म्हणून ओळखला जाऊ लागला, टीम इंडियामध्ये असे खेळाडू होते ज्यात कोणत्याही देशाला टक्कर देण्याची क्षमता होती.  त्यांनंतर भारतीय क्रिकेटमधे टर्निंग पॉईंट आला, ज्याचा कधी विचार केला नव्हता.

9 जून ते 25 जून 1983 दरम्यान इंग्लंड आणि वेल्समध्ये तिसरा विश्वचषक स्पर्धा आयोजित करण्यात आली होती. कपिल देवच्या नेतृत्वात भारताने प्रुडेंशल कपच्या अंतिम सामन्यात गतविजेत्या वेस्ट इंडीजचा पराभव करून जगाला चकित केले. दोन वर्षांनंतर 1985 मध्ये ऑस्ट्रेलियामध्ये क्रिकेट वर्ल्ड चॅम्पियनशिप आयोजित केली गेली. अंतिम सामन्यात पारंपरिक  प्रतिस्पर्धी पाकिस्तानला हरवून भारताने करंडक जिंकला.

भारतीय क्रिकेट संघाचे प्रशिक्षक आणि माजी खेळाडू रवी शास्त्री यांनी मालिकावीरचा पुरस्कार पटकावला होता.त्यावेळी त्याने 182 धावा आणि 8 विकेट्स घेतल्या. या अष्टपैलू कामगिरीबद्दल त्याला ‘द चॅम्पियन ऑफ चॅम्पियन्स’ देखील म्हटले गेले. मग वनडे क्रिकेटमध्ये एक नवा रंग भरला गेला. अनेक धुरंधर क्रिकेटपटू भारतीय संघाला मिळाले.

गावसकरांचं युग संपल्यानंतर मास्टर ब्लास्टर सचिन तेंडुलकरचा उदय झाला आणि त्याला भारतीय संघात स्थान देण्यात आले. वयाच्या 11व्या वर्षी क्रिकेट खेळण्यास सचिन तेंडुलकरने सुरुवात केले. वयाच्या सोळाव्या वर्षी 1989 मध्ये पाकिस्तानविरुद्ध कराची येथे झालेल्या कसोटी सामन्यात पदार्पणाची संधी मिळाली.

त्याच्या 24 वर्षांच्या कारकीर्दीत आंतरराष्ट्रीय शतकांमध्ये शतक झळकावणारा सचिन हा एकमेव खेळाडू आहे, सचिन वनडे क्रिकेटमध्ये दुहेरी शतक ठोकणारा पहिला फलंदाज आहे, त्याने कसोटी आणि वनडे सामन्यांमध्ये सर्वाधिक धावा करण्याचा विक्रम केला आहे. आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमध्ये 30,000 हून अधिक धावा पूर्ण करणारा तो एकमेव खेळाडू आहे.

दमदार फलंदाजांची फळी असतानाही 1992च्या विश्वचषकात भारताने केवळ दोन सामने जिंकले. त्यांनंतर इंग्लंडच्या मैदानावर 1999 च्या विश्वचषकात झिम्बाब्वेकडून पराभव पत्करावा लागला. त्यानंतर भारतीय क्रिकेटमध्ये बदलाचे वारे सुरू झाले. राहुल द्रविड, सौरव गांगुली, वीरेंद्र सेहवाग, अनिल कुंबळे, व्हीव्हीएस लक्ष्मण आणि युवराजसिंग यासारख्या दिग्गज क्रिकेटपटूंनी टीम इंडियामध्ये स्थान मिळवले आणि जागतिक क्रिकेटमधील त्यांच्या खेळामध्ये एक  छाप सोडली.

धोनीची शक्ती आणि दुसऱ्यांदा विश्वविजेते

या सर्वांखेरीज, प्रत्येक भारतीय चाहत्याच्या हृदयावर ठसा उमटविणारा तो क्षण म्हणजे विश्वचषकातील आणखी एक विजय होता. 2011 मध्ये 28 वर्षांनंतर भारत दुसऱ्यांदा विश्वविजेता ठरला. या विजयाने भारतीय क्रिकेटमध्ये आणखी एक क्रांती घडविली. धोनीने आपल्या नेतृत्वात 2007 ते 2016 या कालावधीत मर्यादित षटकांच्या नेतृत्वात देशाला अनेक विजय मिळवून दिले. धोनीने 2008  ते 2014 या काळात कसोटी सामन्यात टीम इंडियाची कमान सांभाळली. कसोटी क्रिकेटमध्ये तो एक महान कर्णधार म्हणून गणला जातो, त्याच्या नेतृत्वात भारताने 2007 आयसीसी वर्ल्ड टी 20, 2007-2008 सीबी मालिका, 2010 आणि 2016 आशिया चषक, 2011चा आयसीसी वनडे क्रिकेट विश्वचषक आणि 2013 आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी जिंकून देऊन इतिहास रचला.

मात्र, आयपीएलमध्ये स्पॉट फिक्सिंग प्रकरणात त्याचे नाव  जोडले गेले, जे नंतर खोटे असल्याचे सिद्ध झाले. बर्‍याच चढ-उतारानंतर सध्या विराट कोहलीच्या नेतृत्वात भारतीय संघ जोरदार वाटचाल करत असून दररोज नवनवे विक्रम नोंदवित आहे.