क्रिकेट खेळ जसजसा पुढे जात गेला, तसे त्यात अनेक बदल घडत गेले. हे बदल क्रिकेट साधणांमध्ये, तंत्रज्ञानात, नियमांत, खेळण्याच्या शैलीत होत गेले. साधणाबद्दलच बोलायचे झाले, तर बॅटमध्येच अनेक बदल घडत गेले. पूर्वीच्या बॅटमध्ये आताच्या बॅटमध्ये मोठा फरक आपल्याला दिसून येतो. त्यातच प्रत्येक फलंदाजाची आपल्या बॅटसाठी एक वेगळी पसंत असते. अशाच गोष्टींमुळे काही खेळाडू त्यांच्या बॅटमुळे वादात ओढले गेले.
बॅटमुळे वाद झाल्याचं क्रिकेटच्या इतिहासात बऱ्याचदा झालं आहे. बॅटबद्दल वादविवाद हे क्रिकेटमध्ये नवीन नाही. या लेखात आपण आशाच वादविवादात आलेल्या काही बॅटबद्दल जाणून घेऊया.
क्रिकेट इतिहासातल्या वादग्रस्त बॅट
4. 1771 मधली मोठी बॅट
क्रिकेटच्या इतिहासात ही पहिली बॅट होती, ज्यामुळे वाद झाला होता. ही गोष्ट 1771 सालची आहे, जेव्हा आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट सुरु सुद्धा नव्हतं झालं. हा वाद एवढा मोठा झाला की, क्रिकेटच्या नियमात बदल करण्यात आले आणि बॅटचा एक आकार ठरवण्यात आला.
हा वाद 25 डिसेंबर 1771 मध्ये चेर्ट्सी आणि हँब्लेटन यांच्यामध्ये खेळल्या गेलेल्या सामन्यात झाला. या सामन्यात फलंदाजीला आलेला थॉमस व्हाईटच्या बॅटची रुंदी खूपच होती. त्या बॅटची रुंदी एवढी होती की त्या बॅटने अक्खे स्टंप्स झाकले जात होते. जर व्हाईटने प्रत्येक चेंडू खेळायचा प्रयत्न केला असता, तर त्याला कुठलाच गोलंदाज बाद करू शकला नसता. हँब्लेटनच्या खेळाडूंजवळ या बॅटला विरोध करण्याव्यतिरिक्त काही पर्याय नव्हता.
जलद गोलंदाज थॉमस ब्रेटच्या नेतृत्वात त्यांनी याचा विरोध केला. ह्यानंतर हँब्लेटनचे कर्णधार आणि अष्टपैलू खेळाडू रिचर्ड नाइरन आणि मुख्य गोलंदाज आणि फलंदाज जॉनने एक पेटिशन साईन केलं. त्यानंतर नियमात बदल करण्यात आले. त्या सामन्यात चेर्ट्सीचा संघ हँब्लेटनच्या २१८ धावांच्या लक्ष्याचा पाठलाग करताना फक्त १ धावेच्या फरकाने हरले.
३. डेनिस लिलीची अल्युमिनियमची बॅट
१५ डिसेंबर १९७९ रोजी डेनिस लिली (Dennis Lillee) अल्युमिनियमची बॅट घेऊन फलंदाजी करायला आला. ऍशेस मालिकेचा पहिला सामना पर्थमध्ये खेळवला जात होता आणि पहिल्या दिवसाअखेर ऑस्ट्रेलिया ८ विकेट्स गमावून २३२ धावा केल्या. लिली नाबाद ११ धावांवर होता. दुसऱ्या दिवशी फलंदाजीला येताना अल्युमिनिअमची बॅट घेऊन आला. यामुळे सर्वच हैराण झाले.
लिली आधीसुद्धा अल्युमिनिअमची बॅट घेऊन आला होता. पर्थ कसोटीच्या आधी ब्रिस्बेनमध्ये वेस्ट इंडिज विरुद्ध ही बॅट वापरली होती, पण तेव्हा याबद्दल कोणी काही बोललं नव्हतं. पण पर्थ कसोटीत ४ चेंडूंनंतर लिलीने इयान बॉथमच्या चेंडूवर कव्हर ड्राईव्हवर ३ धावा घेतल्यानंतर हा वाद सुरु झाला. ऑस्ट्रेलियाचा कर्णधार ग्रेग चॅपेलला (Grag Chappell) चेंडू बाऊंड्री लाईनच्या पार जायला हवा होता, त्यासाठी त्यांनी १२वा खेळाडू रॉडनी हॉगसोबत सामान्य बॅट पाठवली, पण लिलीने ऐकलं नाही, तो अल्युमिनिअमची बॅट घेऊनच खेळत राहिला. नंतर इंग्लंडचा कर्णधार मैके ब्रेरलीने लिलीच्या बॅटबद्दल पंचांना तक्रार केली.
इंग्लंडच्या कर्णधाराचं म्हणणं होतं या बॅटमुळे चेंडूचं नुकसान होतंय आणि वेळसुद्धा वाया जातोय. यानंतर ऑस्ट्रेलियाचा कर्णधार ग्रेग चॅपेलने स्वतः मैदानात येऊन लिलीला लाकडी बॅट दिली. यामुळे लिलीला खूप राग आला आणि त्याने बॅट जमिनीवर फेकली आणि मग फलंदाजी नवीन बॅटने केली.
२. द मुंगूस (The Mongoose)
२०१० च्या आयपीएल (IPL) हंगामात ऑस्ट्रेलियाचा खेळाडू मॅथ्यू हेडन (Matthew Hayden) त्याच्या बॅटमुळे वादात आला होता. हेडनने त्या हंगामात वापरलेल्या बॅटला ‘मुंगूस’ असं म्हणत होते आणि त्यामुळे खेळताना फायदा होईल असं देखील म्हणत होते. हेडनच्या हातात एक छोटी एमएमआईथ्रीची बॅट होती. या बॅटमुळे खूप वादविवाद झाला. ही बॅट घेऊन खेळणं योग्य आहे की नाही यावरून वाद चालू होता.
हेडनने त्याच बॅटसोबत दिल्ली डेअरडेव्हिल्स विरुद्ध ४३ चेंडूत ९३ धावांची झंझावाती खेळी केली होती. हेडनच्या त्या बॅटचं बांगलादेशी क्रिकेटर मोहम्मद अश्रफुलने (Mohammad Ashraful) समर्थन करताना म्हटले, ‘बॅटमध्ये बेकायदेशीर असं काही नाही, चेंडू जेव्हा आपण मारणार तेव्हा, तो आपोआप बाऊंड्रीच्या बाहेर जाणार’,
पण त्याच्या संघातला खेळाडू सुरेश रैना (Suresh Raina) म्हणाला, ‘ही बॅट चेंडू दूर मारण्यासाठी बरोबर आहे, पण डिफेन्ड करताना ही बॅटबरोबर नाही आहे. यामुळे मी सामान्य बॅट वापरायला सुरुवात केली.’ यानंतर त्या बॅटचा वापर हळूहळू कमी झाला.
१. गेलची गोल्डन बॅट
ख्रिस गेलच्या (Chris Gayle) गोल्डन बॅटनचीही बरीच चर्चा झाली. ही बॅट स्पार्टन कंपनीची होती आणि तिला गोल्डन रंग देण्यात आला होता. गेलने पहिल्यांदा ही बॅट भारतात वापरली आणि २०१५ मध्ये बीग बॅश लीगमध्ये सुद्धा ही बॅट वापरून फलंदाजी केली. गेलने बीबीएलमध्ये ही बॅट वापरताना २३ धावा केल्या आणि मोठे फटके सुद्धा मारले, एका चेंडूवर पुल शॉट मारताना तो बाद झाला. तेव्हा तो रंगीत बॅट वापरणारा पहिला खेळाडू बनला होता.
गेलच्या या बॅटमुळे बरेच वाद झाले. काही जणांचं म्हणणं होतं की या रंगाच्या आत धातू आहे. पण स्पार्टन कंपनीचे मालक कुणाल शर्मा यांनी स्पष्ट सांगितलं की, या बॅटमध्ये कुठलाही धातू नाही हा फक्त गोल्डन रंग आहे. क्रिकेटमध्ये कुठली बॅट वापरायची कुठली नाही याबद्दल नियम आहेत.
महत्त्वाच्या बातम्या –
हॅपी बर्थडे युवी: युवराज सिंगच्या एखाद्या युवराजासारखा झालेल्या कारकिर्दीचा लेखाजोखा!
विश्वचषक जिंकून देण्यात युवराजची भूमिका सर्वात महत्त्वाची; पाहा आकडे काय सांगतात?